Normaal gesproken heeft ongeveer 8% van de Nederlandse bevolking last van slaapproblemen. Door de corona crisis is dit percentage echter gestegen naar 29%, een enorme toename dus. Een belangrijke reden hiervoor zijn de maatregelen die maar lijken te blijven duren. Zo steeg het percentage mensen met slaapproblemen tijdens de eerste lockdown begin vorig jaar naar 19%. In de tweede lockdown steeg het nog eens flink: naar 29%. Naarmate de pandemie langer duurt, slapen meer mensen slecht. Maar hoe komt dat nu eigenlijk?
Verschillende vormen van slaapproblemen
Voor het meten van slaapproblemen in de maatschappij zijn er verschillende meetmethoden. Als eerste wordt er gekeken naar de ontevredenheid als het gaat over de slaap, met een weerslag op het functioneren overdag. Grofweg kun je onderscheid maken tussen problemen met het in slaap vallen, met doorslaapproblemen en het probleem dat je al wakker bent lang voordat de wekker gaat. En dat dan meerdere nachten per week waardoor je overdag weinig energie hebt, en dat dan gedurende meerdere maanden.
Wanneer is het een probleem?
We spreken van inslaapproblemen als je meer dan een half uur wakker ligt voordat je in slaap kunt vallen. Doorslaapproblemen zijn er in twee vormen: je bent midden in de nacht meer dan een half uur wakker of wordt minimaal drie keer wakker waarna je moeilijk weer in slaap kunt vallen. Bij de laatste problematische slaap vorm ontwaak je meer dan een half uur voor de geplande tijd. Vaak komen deze slaapproblemen samen voor en zijn ze dus een mix.
Relatie tussen de corona crisis en slapeloosheid
Waarom houdt de corona crisis ons eigenlijk wakker? Vermoedelijk zijn het vooral de maatregelen om het virus in te dammen die gepaard gaan met slapeloosheid klachten. In het algemeen zijn angst, stress en depressieve gevoelens veroorzakers van slaapklachten en ook nu zijn die factoren belangrijk. Veel mensen die slaapproblemen hebben, geven ook aan dat ze bang zijn dat iemand in de familie ziek wordt. En dat zij daarover liggen te piekeren. Meer dan dat hebben mensen waarschijnlijk last van stress op het werk of op school en van de neerslachtigheid dat het normale leven niet meer door kan gaan.
Slapeloosheid door thuiswerken
Uit onderzoek blijkt dat thuiswerkers globaal gezien later gaan slapen en later opstaan. Men slaapt echter niet langer. En thuiswerken kan andere vormen van stress met zich meebrengen. Zo gaan kinderen geregeld niet naar school maar blijven thuis en het verschil tussen werk en vrije tijd vervaagt. Mailtjes blijven maar binnenkomen en waarbij je vroeger aan het eind van de dag op kantoor je computer uitzette is dat bij thuiswerken voor veel mensen anders.
Seizoenseffect
De tweede lockdown was in de herfst, een seizoen waarin mensen zich vaker slecht voelen. Daarom zal dit seizoenseffect ook deels invloed hebben gehad op de resultaten van het onderzoek. Maar dat verklaart niet de grote toename. We zitten veel binnen en zijn weinig in beweging want sporten gaat ook al niet door. Dat is niet gunstig voor je slaap. We bouwen gedurende de dag daardoor weinig slaap op.
Behandelingen
Het onderzoek laat zien dat mensen die normaal goed slapen, dat nu plotseling niet meer doen. Het goede nieuws is dat er prima behandelingen zijn. Zo is er gedragstherapie die effectief is zonder geneesmiddelen. Voor de behandeling is vertrouwen belangrijk maar door de pandemie lijkt het wantrouwen jegens de medische wereld juist toe te nemen. Hierdoor is er een groep mensen die niet aan hun slaapproblemen willen werken.
Slapeloosheid bij jongeren
Vooral jongeren van vijftien, zestien jaar hebben een grotere kans op defaseren. Hun ritme schuift makkelijk op naar steeds later gaan slapen en tot diep in de dag in bed blijven liggen. En dat is niet altijd eenvoudig terug te schuiven. Ze leven op hun kamer achter hun scherm en de regelmaat die ze nodig hebben valt weg. School is bij jongeren met slapeloosheid klachten een belangrijk aanknopingspunt om een ritme er omheen te bouwen. Met onderwijs op afstand wordt dat lastig voor de behandelaars. Dit zal ook een effect gaan hebben op de schoolresultaten.
Wat kun je zelf doen aan eventuele slaapproblemen? Zorg als eerste dat je zo weinig mogelijk tijd wakker in bed ligt. Niet liggen lezen, geen film vanaf je hoofdkussen, geen huiswerk maken op bed want ligtijd haalt tijd af van slaaptijd. Je moet dan ook pas naar bed gaan als je voldoende slaperig bent geworden. Je moet dan ook juist niet extra vroeg naar bed gaan omdat je gisteren ook al slecht sliep. Het is net als met naar de wc gaan; daar ga je ook niet zomaar op zitten wachten tot er wat komt. Je gaat pas als je moet.
