Tijdens onze reis door Yucatan bezochten we verschillende cenotes. Naar mijn mening misschien wel de mooiste en meest bijzondere plekken in de wereld. Vaak te midden van de jungle tref je de meest idyllische plekjes aan, de een nog mooier dan de andere. Al 20 jaar kom ik in Mexico, waarvan ik ook 2 jaar op het schiereiland Yucatan woonde. In de loop van de tijd heb ik aardig wat cenotes gezien. In dit artikel neem ik je mee naar de mooiste cenotes van Mexico en de meest bijzondere cenotes die ik heb gezien. Eerst een antwoord op de vraag; wat is een cenote precies, hoe zijn cenotes ontstaan om vervolgens de mooiste cenotes van Mexico te beschrijven.
Wat zijn cenotes?
Geologische wonderen worden ze ook wel genoemd: de cenotes in Mexico. Maar wat zijn cenotes? De bodem van het Mexicaanse schiereiland Yucatan bestaat grotendeels uit poreus kalksteen. Een cenote is het toegangspunt tot een grot onder de grond, die zich gevormd heeft in kalksteen. In deze grot heeft zich regen- en grondwater verzameld, met een fel blauwe onderwater poel tot gevolg. In een cenote is vaak een unieke onderwaterwereld ontstaan: er leven verschillende soorten planten, vissen en soms zelf schildpadden. De mooiste cenotes van Mexico zijn inmiddels populaire bestemmingen geworden, waar locals en toeristen graag verfrissing zoeken te midden van de Mexicaanse jungle. De onderwater poelen lenen zich ook goed voor snorkelen en duiken; het water is meestal bijzonder helder.
Welk verhaal dragen de cenotes met zich mee?
De cenotes kennen een interessante, maar ook ietwat griezelige geschiedenis. De Maya’s gebruikten de cenotes om hun steden te voorzien van vers water. Deze bron van water schijnt zelfs ten grondslag te liggen aan het floreren van de Mayacultuur. De cenotes hadden ook een heilige status voor de Maya’s: de regengod Chaak zou hier huizen en de cenotes zouden dienen als toegangspoort naar de onderwereld. Zodoende werden er in tijden van dreigende droogte menselijke offers gebracht.
In 2007 ontdekten archeologen in één van de cenotes overblijfselen van een meisje, die zo’n 13.000 jaar oud bleken te zijn.
Hoe zijn cenotes ontstaan?
Vele miljoenen jaren geleden, toen de aarde nog bevolkt werd door dinosauriërs in plaats van mensen, zorgde een meteorietinslag voor grote geologische veranderingen. Er ontstonden barsten in het kalksteen, waar door de jaren heen veel water in stroomde. Erosie zorgde ervoor dat er onder de grond hele gangen met water gevormd werden. Sommige delen van het kalksteen storten zelfs helemaal in. Uiteindelijk leidde dit proces tot ‘s werelds grootste verbinding van onderwatergrotten.
Hoeveel cenotes zijn er in Mexico?
Er zijn wel zo’n 6.000 à 7.000 verschillende cenotes in Mexico, waarvan de meeste op het schiereiland Yucatan liggen. Omdat bij sommige cenotes het kalkstenen ‘dak’ volledig is ingestort, schijnt hier prachtig daglicht naar binnen. Een aantal cenotes is razend populair onder toeristen. Deze lagunes zijn een soort publieke natuurzwembaden geworden, inclusief snackbars, kluisjes, toiletten en een flinke entreeprijs. Maar er zijn ook nog vele cenotes, diep in de jungle gelegen, die onbegaanbaar zijn voor mensen.
Wat is de grootste cenote in Mexico?
De Sac Actun Cenote in Yucatan leidt tot een ondergrondse tunnel van wel honderden kilometers. In 2018 ontdekten duikers een verbinding tussen San Actun en Dos Ojos, waarmee Sistema San Actun het langste ontdekte onderwatergrotten systeem ter wereld vormt.
Mysterie, natuurschoon en verfrissing in de jungle… de cenotes bieden het je allemaal!
De mooiste cenotes van Mexico
Cenotes in de buurt van Vallodolid
Cenote Xcanche (Ek Balam)
Dit was de eerste cenote die we bezochten tijdens onze reis door Yucatan in 2022. Onderweg van El Cuyo naar Vallodolid stuitten we op een verkeersbord die een afslag aangeeft naar de Maya ruïnes van Ek Balam en een cenote. Omdat we aardig wat tijd over hadden voordat we in ons hotel in Vallodolid konden inchecken, besluiten we op de bonnefooi naar Ek Balam te rijden. Zonder enige verwachtingen reden we de parkeerplaats op. Blijkbaar zijn er 2 parkeerplaatsen. 1 voor de Maya ruïnes van Ek Balam en de andere parkeerplaats ligt dichter bij de cenote. Voordat je over een zandpad door naar de cenote rijdt, moet je eerst entree (70 pesos p.p.) betalen voordat je door kunt rijden. Je kunt hier ook fietsen huren om van de ruïnes naar de cenote te rijden.
Vanaf boven ziet deze cenote er al adembenemend uit, de tropische begroeiing rondom en de wortels van bomen die in de cenote naar beneden groeien in combinatie met kleur van het water maakt het een bijzonder aangezicht. Je kunt cenote Xcanche langs 2 stijle trappen bereiken. Beneden aangekomen is het eigenlijk alleen nog maar mooier en kunnen we niet wachten het water in te springen. Gael is helemaal in zijn nopjes met een touw waarvan je kunt af zwieren en verschillende steigers waar je vanaf kunt springen. (bekijk via zijn instagram hieronder ook zijn sideflip in de cenote).
Voor een meerprijs kun je ook met een soort kabelbaan over de cenote afzeilen en heb je ook mogelijkheden om te abseilen.
Ook de natuur rondom de cenote is indrukwekkend, er zijn vele verschillende soorten vogels, waaronder mijn favoriete MotMot en allerlei kleurrijke vlinders.
Na uren te hebben gezwommen en gesprongen moeten we helaas afscheid nemen van één van de mooiste cenotes van Mexico.
Cenote Oxman
De regio rondom Vallodolid staat bekend om zijn vele mooie cenotes. Wij zochten een cenote die we nog konden bezoeken voordat we om 12.00 moesten uitchecken uit ons hotel. Zo kwamen we uit bij Cenote Oxman slechts 5 minuten rijden vanaf ons hotel. Deze cenote is wat ‘professioneler’ als Cenote Xcanche en bevindt zich naast de goed onderhouden kleurrijke Hacienda San Lorenzo. Bij binnenkomst heb je verschillende mogelijkheden m.b.t. De entree.
- 150 Pesos voor entree in de cenote
- 200 Pesos voor entree in de cenote en een voucher van 50 pesos voor in het restaurant
- 300 Pesos voor entree in de cenote en het zwembad met een voucher van 150 pesos voor het restaurant.
Omdat wij niet zoveel tijd hebben gaan we voor de eerste optie. Bij deze cenote wordt je verplicht om van te voren te douchen. Er zijn kleedhokjes en toiletten. Beneden wordt je vriendelijk verzocht om een (gratis) reddingsvest aan te doen. Ook deze cenote is weer bijzonder mooi en biedt de mogelijkheid om met een touw van enkele meters hoog over de cenote te zwieren en het water in te plonsen. Ook hier zijn steigers om het water in te duiken. Helaas hebben we hier wat minder tijd en is het ook drukker waardoor je soms lang staat te wachten om met het touw de cenote in te springen. Wel erg vermakelijk en heel erg de moeite waard! Ook cenote Oxman beschouwen wij als een van de mooiste cenotes.
Cenotes Dzitnup, Xkeken Cenote en Cenote Samula
Op ongeveer 12 minuten rijden van Vallodolid liggen de Cenotes Dzitnup. Bij Dzitnup kun je 2 cenotes bezoeken, namelijk Cenote Xkeken en Cenote Samula. Wij bezochten deze cenotes in onze reis naar Yucatan van 5 jaar geleden.
Cenote Samula
Cenote Samula heeft echt iets magisch als je de grot binnenloopt. Wederom super mooi helder blauw water met een soort van rotsoachtig eilandje in het midden. Deze cenote is vij ondiep en biedt je de mogelijkheden om een groot deel wadend door frisse water te overbruggen. Deze cenote nam me in gedachten mee naar een scene uit de film De Goonies, waarbij een oud piratenschip vol met schatten in een wonderschone grot wordt ontdekt door een aantal kinderen.
Cenote Xkeken
Cenote Xkeken is erg bijzonder door zijn indrukwekkende rotsformaties. Er hangen stalactieten aan het plafond van de grond welke soms reiken tot in het water van de cenote. Ook hier kun je zwemmen in het helblauwe water waarbij je de vissen om je heen ziet zwemmen. Zowel Cenote Xkeken als Cenote Samula behoren voor mij tot de mooiste cenotes van Mexico.
De cenotes van Homun
Veel reizigers zijn altijd op zoek naar plaatsen waar nog niet veel mensen komen, van die speciale plekjes waarbij je het gevoel hebt alsof je iets nieuws hebt ontdekt. In Homun heb je vollop mogelijkheden om nieuwe pareltjes te ontdekken. In Homun en omgeving zijn namelijk meer dan 20 cenotes te bezoeken.
Hoe kom je in Homun?
Wij gingen met de auto vanaf Merida naar Homun. Dat duurde ongeveer een uur. Er zijn ook mogelijkheden om van met minibusje in Homun te komen vanaf een ‘collectivo’ parkeerplaats vlakbij het ‘Noreste Bus Station in Merida. In een wit minibusje ben je ook in ongeveer een uurtje in Homun. Dat kost je rond de 30 pesos. Let wel goed op waar je uitstapt en waar de bussen terug naar Merida vertrekken. De laatste collectivo bus gaat om 17.00.
Er is nog relatief weinig informatie te vinden over de cenotes van Homun en wat hier nou precies de mooiste Cenotes zijn. Onderweg met de auto wordt je ongeveer vanaf het dorpje Cuzamá of eerder al geconfronteerd met tourgidsen die je in hun mototaxi langs de mooiste cenotes van Homun willen meenemen. Achteraf had ik dat graag willen doen, maar op dat moment voelde het wat opdringerig en had ik het idee dat ik het zelf ook wel kon vinden. Zo kwamen we als eerste aan bij Cenote Lucia en Cenote Chulul
Cenote Lucia / Cenote chulul
De ingang van deze 2 cenotes zien er vrij basic uit. Wel zijn er mogelijkheden om naar het toilet te gaan en om te kleden. Voor 50 pesos mogen wij beide cenotes bezoeken, waarbij we te horen krijgen dat cenote Lucia echt zeer recent ontdekt en geopend is. Cenote Lucia is zeker de moeite waard! Het water is kristalhelder en heeft door de inval van het zonlicht in de ondergrondse grot een betoverende kleur. Er is de mogelijkheid om het water in te springen van een ongeveer 2 meter hoge steiger. Ondanks dat het bloedheet is buiten, voelt het hier erg fris aan, vandaar dat we hier niet lang blijven zwemmen.
Vrijwel naast cenote lucia ligt ook Cenote Chulul. Hier ga je letterlijk met een trap onder de grond. Deze Cenote heeft weinig natuurlijke lichtinval en heeft daarom iets mysterieus. Het lijkt of het water in deze cenote wat warmer aanvoelt waardoor we wat langer blijven zwemmen.
Cenote Canunchen
Dit was de derde en voor ons ook de laatste cenote die we bezochten in Homun. Daarmee voor ons ook meteen de mooiste en meest indrukwekkende cenote van Homun. Bij het verlaten van Cenote Lucia, vroegen we aan een van de beheerders of ze een Cenote wisten waar we ook met touwen konden zwieren. De vriendelijke zoon van de beheerder zei dat hij ons de weg wel kon wijzen en reed met zijn motor voor ons uit over de hobbelige paden van Homun…. Bij aankomst bij Canunchen zien we duidelijk dat dit de meest ‘professionele cenote’ was die we voorbij hadden zien komen. Cenote Canunchen biedt de mogelijkheid om met een touw een grote zwaai te maken in de cenote. Ook kun je van verschillende platforms van verschillende hoogtes naar beneden springen. Omdat ik zelf bij het zwieren aan het touw blijf hangen,klapt mijn halve nagel eraf, waardoor ik door het bloeden niet meer kan zwemmen. Mijn zoon vermaakt zich wel enkele uren in deze cenote. Daarna besluiten we wat te eten in Homun en uiteindelijk (mede door de blessure en vermoeidheid) terug te rijden naar Merida.
Homun is een plek waar ik zeker nog wel eens terug naar toe zou willen gaan. Elke cenote die ik ooit bezocht heb, heeft iets speciaals en aangezien hier nog meer dan 17 cenotes te ontdekken zijn, zou ik graag mijn ontdekkingsreis in Homun voort willen zetten.
Overige cenotes in Mexico die we bezochten
Zoals ik hierboven al eerder aangaf heb ik langere tijd doorgebracht in Yucatan, waardoor ik aardig wat cenotes heb mogen bezoeken. Hierboven een overzicht van de mooiste Cenotes van Mexico die ik bezocht heb, hieronder nog enkele cenotes die ook zeker een bezoekje waard zijn. Elke cenote heeft zijn eigen charme, mysterie en bovenal heerlijk helder water.
Gran Cenote Tulum
De Gran Cenote (grote cenote) ligt een paar kilometer buiten Tulum, op de weg richting Coba. Wij zijn hier 5 jaar geleden geweest en vonden deze cenote zeker de moeite waard. Wel wordt hier momenteel $25 usd entree gevraagd. Bij deze cenote kun je op 2 verschillende plekken met trappen naar beneden. Je kunt door verschillende grotten (langs een touw) zwemmen. Deze plek is erg populair onder snorkelaars en duikers
Cenote Escondido Tulum
Deze cenote ligt op 3 km van de uitweg van Tulum richting Chetumal. Deze cenote ligt midden in de natuur en heeft meer weg van een meer dan andere cenotes die zich vaak onder de grond in grotten bevinden. Ook hier heb je de mogelijkheden om lekker te zwemmen en van een verhoging in het water te springen
Cenote Kikil
Deze open cenote ligt zes km ten noordwesten van Tizimín. Het is een grote open cenote, waar je ook kunt zwemmen. Wij troffen er ook een mooie botanische tuin met vele verschillende soorten vlinders. Het restaurant bij de cenote staat bekend om goed kwalitatief eten.
Cenote Baldiosera
Deze cenote ookwel ‘ojo de agua’ bezocht ik precies 20 jaar geleden. Toen beschouwde ik dit als een magische heldere bron waar water langzaam uit de grond leek te komen tenmidden van de mangroves bij Celestun. Toentertijd krijgen we tijdens een tour, de tijd om hier vanuit de mangroves in te duiken. Bij mijn reis door Yucatan in 2022 mochten we helaas het water niet in omdat dit door de vele regen niet helder en niet toegestaan was.
Cenote Kankirixche
Het bezoek aan deze cenote was een waar avontuur. We weten niet eens zeker hoe we deze cenote moeten noemen, maar we gaan er van uit dat dit Cenote Kankirixche is omdat we ons dichtbij het dorpje Abalá bevonden. Deze cenote bezochten we 5 jaar geleden na ons bezoek aan Uxmal. Op de terugweg zagen we een klein houten bordje langs de kant van de weg staan met daarop Cenote 100 mts. Na een warme dag hadden wij wel zin in een duik in een verfrissende cenote. We namen het zandpad wat steeds smaller en smaller werd. De jungle nam het pad steeds verder over en op een gegeven moment was er ook geen enkele mogelijkheid meer om om te draaien, mochten we terug willen, dan had ik dat in zijn achteruit moeten doen. Uiteindelijk na waarschijnlijk wel 2 a 3 km door de jungle te hebben afgelegd komen we bij een open droge plek aan in de jungle. Er staat een boom naast een gat, waar als je goed kijkt een trap naar beneden ziet gaan. Ik kan me het exacte entree bedrag niet meer goed herinneren, maar dat was waarschijnlijk iets van 20 pesos waarna we de trap afdalen. Daar aangekomen blijkt de spannende rit door de jungle toch te lonen. Een prachtige cenote, met druipstenen en mooi helder water.
Cenote Azul Bacalar
Bacalar is een van de meest bijzondere bestemmingen van Yucatan. Het meer van de 7 kleuren blauw staat bij veel reizigers hoog op hun lijstje. Cenote azul is een grote open cenote die aan de rand van het meer van Bacalar ligt. Er zit een groot restaurant aan de rand van de cenote, waar busladingen vol toeristen worden ontvangen. Omdat ik 12 jaar geleden 2 jaar in Chetumal (op een half uur afstand van Bacalar) heb gewoond kwam ik hier toentertijd vrij regelmatig. De charme die het toen had, heeft het voor mij nu wel verloren.
Cenote Punta Esmeralda Playa del Carmen
Bij aankomst in Mexico was ons eerste verblijf in een Airbnb in Playa del Carmen. Vanuit ons appartement konden wij lopend naar Playa Punta Esmeralda. Op het strand van Playa Punta Esmeralda ligt een cenote waar zoet water de grond uit komt. Een bijzondere plek omdat deze cenote daadwerkelijk op het strand aan de zee ligt.
Natuurlijk hebben we nog lang niet alle cenotes van Mexico bezocht, maar in dit artikel willen we je meenemen en laten zien dat elke cenote bijzonder is en op basis van onze ervaringen hebben we de mooiste cenotes van Mexico samengesteld.
